Ortodonti nedir?
Ortodonti, dişlerin doğru konumlarına getirilmesini ve çapraşıklığın düzeltilmesini, kapanış problemlerin giderilmesini ve hem çene hem de yüz estetiğinin ve sağlığının sağlanmasını hedefleyen diş hekimliğinin bir uzmanlık branşıdır. Dişlerde çapraşıklığın giderilmesi hastanın estetik görünüşüne katkıda bulunurken, düzgün dizilmiş dişlerin temizlenmesinin ve bakımının daha kolay olmasına bağlı olarak ağız sağlığını da korunmaktadır. Parmak emme ve dil itimi gibi anormal alışkanlıkların ve çenelerin normalden sapmış büyüme şekillerinin düzeltilmesini sağlayan ortodontistler, aynı zamanda dudak damak yarığına ve diğer genetik hastalıklara sahip bireyleri tedavi eden tıbbi ekiplerde de yer almaktadır.
Dişlerdeki çapraşıklığın sebepleri nelerdir?
Çocuğun ağzında ortalama 6. ayından itibaren beliren dişer, süt dişleridir. Ortalama 6. yaşında ilk daimi dişerin çıkması ile karma dişlenme dönemi başlamakta ve ortalama 12 yaşında tüm daimi dişler ağızda yerini almaktadır (20 yaş dişleri hariç). Süt dişlerinin geç veya erken dönemde kaybedilmesi ve süt dişlerinde çürükler bağlı olarak yer kayıplarının oluşması, daimi dişlerin düzgün çıkmamasına neden olabilir. Çenelerin yanlış kapanışta olması, çene darlıkları, daimi dişlerin eksik veya fazla olması, patolojik oluşumlar ve dişlere gelen travma (darbe) sonucunda da çapraşıklar izlenebilir.
Ağız ve diş yapısını bozan alışkanlıklar nelerdir?
Çocuğun daimi dişlenme dönemine dek süren, gün içinde uzun süreli etkili olan basınçlar uygulanan bölgeye göre diş ve/ veya ağız yapısının bozulmasına neden olabilir. Parmak veya kalem emme, tırnak yeme, üst solunum yolu enfeksiyonu ve geniz eti gibi nedenlere bağlı olarak izlenen ağız solunumu, anormal yutkunma alışkanlığı ve dil itimi, uzun süre keman veya üflemeli enstrüman çalınması bu anormal alışkanlıklara örnek verilebilir. Bu alışkanlıkların bazılarının ortadan kaldırılması ve sebebiyet verdiği diş- çene bozukluğunun giderilmesi için alışkanlık kırıcı apareyler kullanılabilinmektedir.
Ortodontik tedavinin yaşı var mıdır?
Çocuklar 6- 7 yaşında, yani karma dişlenme döneminin başında ortodonti uzmanı tarafından muayene edilmelidir. Çene kemiklerinde yanlış kapanışların sadece ortodontik müdahale ile düzeltilmesi ancak çene kemiklerinin büyümesinin devam ettiği dönemde mümkündür. Bu dönemde uzman hekimin kontrolünde olup, tedavi başlama zamanının belirlenmesi son derece önemlidir. Erişkinlerde, çene kemiklerinin yanlış kapanışları cerrahi destekli ortodontik tedavi ile düzeltilmektedir. Dişlerin düzgün dizilimi ve çapraşıklığın giderilmesi amacıyla uygulanan ortodontik tedavinin ise herhangi bir yaş sınırlaması yoktur. Ağız sağlığının erken yaşta sağlanması amacıyla tedavinin erken yaşlarda yapılması gene de önerilebilir.
Ortodontik tedavi ne kadar sürer?
Hastanın çene kapanışı ve diş dizilimindeki problemin şiddetine göre tedavi süresi değişmektedir. Diş dizilimi için ortalama 1.5- 2 senelik bir tedavi gerekirken, erken yaşlarda çene bozukluğun giderilmesi söz konusu olduğunda bu süre uzamaktadır. Bazı hastaların 2- fazlı (iki ayrı zaman dilimi- karma ve daimi dişlenme dönemi) bir tedavi görmeleri gerekebilir. Daha erken yaşlarda çene kemiklerine yönelik ortopedik tedavi uygulayan ortodontistler, daimi dişlerin tamamlanmasına kadar hastayı kontrol altında tutmakta ve daha sonra sabit ortodontik tedaviye geçmektedirler.
Tedavim dişlerime zarar veriri mi? Teller takılıyken dişlerimi nasıl temizlemeliyim?
Uygulanan apareyler ve teller ağız ortamındaki mikroorganizmaların tutunacağı alanların artmasına neden olmaktadır. Bu yüzden de ağız hijeninin optimum derecede takibi şarttır. Hekimin talimatları doğrultusunda hastalar, ortodontik ve ara yüz fırçalarından ve ağız gargaralarından yararlanabilmektedir. Ağız hijenine özen göstermeyen hastaların dişlerinde başlangıç çürükleri oluşabilir. Nadirde olsa diş köklerinde erime ve tellerin sökümünde mine kırılmaları görülebilir. Doktorunun önerilerine uyan ve ağız temizliğine dikkat eden hastaların dişlerinde herhangi bir sorun izlenmemektir.
Kaynak: İstanbul Dişhekimleri Odası İnternet Sitesi - Prof.Dr.Tülin Arun